Herfst-Plantendagen Arboretum Trompenburg, Rotterdam

Heeft u altijd al eens een kijkje willen nemen in Arboretum Trompenburg en is het er nooit van gekomen? Het komende weekend staat bol van de activiteiten op tuingebied. Maar ook de varenvereniging zal met een kraam vertegenwoordigd zijn met voor u nuttige en actuele informatie over varens binnenskamers én in de tuin.

   Arboretum Trompenburg met zicht op de vijver

Het betreft een bijzondere en unieke tuinbeurs omlijst door de prachtige herfstkleuren van Trompenburg Tuinen & Arboretum. Er is die dagen verkoop van bijzondere bomen, struiken en vaste planten door gespecialiseerde kwekers uit het hele land. Maar ook bollen en knollen voor het voorjaar, tuingereedschap, tuinkunst en andere tuinartikelen ontbreken niet.

Verrassende bijzondere planten te over

De "stand" van de Varenvereniging is dit jaar heel speciaal ingericht op het verspreiden van kennis bij de aanplant van varens in de (wintergroene) tuin en omlijst met varens. Daarmee wordt dit jaar de mogelijkheid geboden om een uitzonderlijke varen te bemachtigen voor uw eigen tuin.

Trompenburg Tuinen is in deze tijd van het jaar gehuld in de prachtigste herfstkleuren. Tijdens de Plantendagen worden er vanaf 12 uur gratis rondleidingen gegeven, waarbij de met de gids ook de verborgen plekken in de tuin zult ontdekken.

Polystichum polyblepharum, wintergroen en winterhard

De Botanische afdeling van Diergaarde Blijdorp, één van de collega-botanische tuinen van Trompenburg Tuinen, verzorgt tijdens de Plantendagen de ‘Lezing van Blijdorps bodem’, over de planten in Blijdorp, hoe de verschillende biotopen/landschappen in Blijdorp gemaakt worden en hoe de continenten kunnen worden herkend.

                                             

Aanvang lezingen beide dagen om 11.00 uur en 13.00 uur, reserveren voor de lezing kan via tuinen@trompenburg.nl of telefonisch: 010-2330166.

Openingstijden: beide dagen 10 – 17 uur, toegang € 5,50 p

Polystichum, divers en wereldwijd voorkomend

Polystichum is een van de tien grootste varengeslachten, er zijn ongeveer 260 soorten wereldwijd.
Het is bovenal een varen die de voorkeur heeft voor berggebieden. In de buurt van de evenaar is deze soort nooit onder de 1000 m aangetroffen, evenals in gematigde streken. Deze varensoort is voornamelijk aan te treffen in montane gebieden. Soorten binnen dit geslacht groeien vaak onder of op rotsen , en ze lijken een voorkeur te hebben voor het groeien op schuine hellingen. Maar ook verstoord bosgebied is favoriet. Een van de meest Polystichum-rijke plekken in de wereld bevindt zich in Japan waar hij zich ruimschoots bij herplanting van bossen verspreidt. 

Er zijn ook een paar ongewone vindplaatsen van Polystichum bekend. In verschillende delen van de wereld, waaronder Nieuw-Guinea , de Himalaya, de Andes en Mexico , blijkt de naaldvaren zich als een paar alpiene soorten te hebben geëvolueerd.

Polystichum setiferum "Cristato pinnulum"

Bij Polyst
ichum zijn  vier verschillende geslachten te onderscheiden. Ze hebben in grote lijnen allemaal meer of meer de zelfde kenmerken: smalle veren op sterke, wat stugge stengels welke bedekt zijn met veel bruine of oranje gekleurde schubben.
Bent u geinteresseerd om meer en specifiekere informatie over deze varensoort te lezen, dan kunt u eens kijken op

http://www.uvm.edu/~dbarring/polystichum.htm

Het is een bijzondere interessante website gewijd aan het geslacht Polystichum  "The Polystichum Homepage", welke speciaal door Dave Barrington in het leven is geroepen voor gepassioneerde varenliefhebbers.


Bron: Dave Barrington, The Polystichum homepage.

De stille kracht van varens

Milieuvervuiling blijkt in huis en kantoor vaak erger dan er buiten. Bij alle zorgen die we hebben over het milieu - van de luchtvervuiling in de straat waar we wonen tot het gat in de ozonlaag waaronder we leven - is het even schrikken, wanneer we ons realiseren dat het milieu binnenshuis soms wel tien maal slechter is dan buiten. De luchtvervuiling binnenshuis wordt gerekend tot de vijf grootste risico's voor de volksgezondheid, aldus B.C. Wolverton in How to Grow Fresh Air (Penguin, 1996).

Vooral die moderne, hermetisch afgesloten gebouwen, energiebesparend, maar slecht geventileerd en vol synthetische stoffen, stimuleren allergieën, astma en overgevoeligheid voor chemische stoffen. En we maken het er zelf niet beter op: ons lichaam scheidt voortdurend onsmakelijke biologische afvalstoffen zoals aceton en ethyl- en methylalcohol af. Het goede nieuws is, dat gewone kamerplanten uitstekende wapens zijn in de strijd tegen deze vervuiling. Wanneer de stomata van een plant opengaan om lucht en water op te nemen en af te staan, komt de lucht in beweging. Zo absorbeert de plant giftige stoffen, die terechtkomen in het wortelstelsel, waar ze door microben worden afgebroken. Verzadiging en het regelmatig vrijkomen van giftige stoffen vormen geen probleem: de verwijderingssnelheid gaat er juist door omhoog. Bovendien geven planten fytochemische stoffen af die schimmelsporen en bacteriën tegengaan.

                                                  Nephrolepis exaltata

In navolging van eerder onderzoek door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa tien jaar geleden hebben onderzoekers inmiddels vastgesteld, dat bepaalde planten gespecialiseerde schoonmakers zijn. De krulvaren (Nephrolepis) op de eerste plaats, met als goede tweede de chrysant en op de derde plaats de gerbera, is jé van hét als het gaat om het verwijderen van de alom tegenwoordige giftige stof formaldehyde, die haast overal in voorkomt, bijvoorbeeld in papieren zakdoekjes, tapijten, gasfornuizen en triplex.

Maar de kamerpalm daarentegen is de koning van de ammoniakverwijdering; de Spathiphyllum (familie van de aronskelk) is weer het best in het verwerken van menselijke afvalstoffen. De nachtvlinderorchidee en de dwergdadelpalm verwijderen xyleen en tolueen, afkomstig uit plafondplaten, gipsplaten, verf, vloerbedekking en computerschermen. Maar ze zijn niet zo effectief als de arekapalm, die volgens Wolverton van alle kamer- en kantoorplanten die hij beschrijft het milieuvriendelijkst is. Wolverton deelt planten in naar vier eigenschappen: verwijdering van vluchtige chemische stoffen, verzorgingsgemak en groei, weerstand tegen ziekten, en transpiratiegehalte - de arekapalm geeft bijvoorbeeld één liter water per vierentwintig uur af. Zijn toptien ziet er als volgt uit: areka, kamerpalm en bamboepalm, ficus, Dracaena, klimop, dwergdadelpalm, Ficus alli (een nieuw, minder teer ras), varen, Spathiphyllum. Wolverton adviseert voor een maximaal effect om planten bij elkaar te zetten en aandacht te schenken aan details als de vochtigheid die ze opleveren - de juiste hoeveelheid voor een goede gezondheid - en de vraag of ze overdag zuurstof afgeven - de meeste wel - of juist 's nachts. Experimenteer eens met vetplanten of orchideeën in de slaapkamer. Bovendien is het volgens hem helemaal niet moeilijk en daarnaast ook leuk om deze natuurlijke schoonmakers welig te laten tieren.

Bron Life, Cathy Madison, 29 november/december 1999 issue

                                     Nephrolepis cordifolia (Lemon Buttons)

Het geslacht Nepholepis, de krulvaren, behoort in Nederland en België tot één van de meest bekende kamervarens. Onderscheiden wordt Nephrolepis cordifolia en Nephrolepis exaltata, van beiden bestaan meerdere variëteiten.
Mocht u een overweging maken om deze varen aan te schaffen; de krulvaren of Nephrolepis is een dankbare plant. Hij kan zowel op een lichte als iets minder lichte plek staan, maar hij houdt absoluut niet van volle zon of tocht. Een lichte en vochtige omgeving is ideaal.
Vanaf een temperatuur van 18 C° groeit een Nephrolepis het best, maar een iets koudere plek is ook geen probleem. De potkluit moet steeds vochtig zijn maar teveel vocht zorgt voor wortelrot. Zet de pot met varen daarom bij voorkeur op een ondiepe schotel.  In de praktijk betekent dit dat u per week meestal maar één keer water hoeft te geven op de schotel. Want watergift  boven op het midden van de plant veroorzaakt een kaal hart.

Mexicaans dagboek van Oliver Sacks

Onlangs, juli 2010,  is het Mexicaans dagboek geschreven door Oliver Sacks op de markt verschenen vertaald in het Nederlands. De oorspronkelijke versie is al eerder uitgebracht in 2002 in de Engelse taal. Ongetwijfeld interessant voor menig varenliefhebber, leest u er hieronder meer over.

Oliver Wolf Sacks (Londen, 9 juli 1933) is een Britse neuroloog die vooral bekend is om zijn boeken over de menselijke kant van neurologische afwijkingen. Dit genre wordt ook wel romantische neurologie genoemd. In het mexicaans dagboek schrijft Oliver Sacks over een varenexpeditie naar Oaxaca, in het zuiden van Mexico. Maar Sacks zou Sacks niet zijn als hij zich daartoe beperkte. Hij vertelt uitgebreid over het dagelijks leven in Mexico, over de tragische geschiedenis van dit prachtige land, over chocola en rubber, Azteken en mescal en over heel veel meer. De eruditie en humor van Sacks maken Mexicaans dagboek tot een uiterst boeiend reisverhaal.

                                                               Het betreffende boek

Oliver Sacks is hoogleraar neurologie. Zijn ervaringen als neuroloog beschreef hij onder meer in boeken als Ontwaken in verbijstering (1973), De man die zijn vrouw voor een hoed hield (1985), Stemmen zien (1990) en Een antropoloog op Mars (1995). Het werk van Sacks is verschenen in 22 talen en er zijn miljoenen exemplaren van verkocht.

Sacks heeft medicijnen gestudeerd aan The Queen's College (Universiteit van Oxford), deed zijn assistentschappen aan de Universiteit van Californië - Los Angeles. Sinds 1965 woont hij in New York. Hij heeft daar een eigen praktijk en is hoogleraar aan een tweetal hogescholen.
In Nederland is Oliver Sacks ook bekend om zijn bijdrage aan de VPRO-televisieserie Een schitterend ongeluk van Wim Kayzer.
Een van zijn bekendste boeken, Awakenings (1973) verhaalt over zijn ervaringen met het toedienen van het toen nieuwe medicijn L-Dopa aan comateuze patiënten met de slaapziekte encephalitis lethargica, die deze ziekte hadden opgelopen tijdens de epidemie van 1917 tot 1928. Dit boek is tweemaal verfilmd: als televisiefilm voor Yorkshire Television door Duncan Dallas (1973) en als oscargenomineerde speelfilm (met Robert De Niro en Robin Williams) in 1990 (regie: Penny Marshall).
De film At first sight (Irwin Winkler, 1999) is gebaseerd op Oliver Sacks' boek Een antropoloog op Mars.

Bron: Wikipedia en Uitgeverij Meulenhof

                                                                 Oliver Sacks himself
NBD Biblion recensie:
Leuk, maar ook een beetje weemoedig verslag van een tiendaagse reis van het Amerikaanse varengenootschap (AFS) naar Oaxaca in 2000. Het verslag is in dagboekvorm geschreven door de bekende neuroloog Oliver Sacks. Pas vanaf hoofdstuk 4 wordt het ook leuk en interessanter voor de leek die niet zo enthousiast is over varens als het reisgezelschap, dat in deze eerdere hoofdstukken is geintroduceerd. Met verfijnde humor en vertedering doet Sacks vervolgens verslag van deze reis en de gebeurtenissen. Dit alles doorspekt met heel veel leuke weetjes over de vele soorten varens, maar ook over het land zelf, zijn bewoners en hun geschiedenis. De uitstekende en leergierige observator heeft zijn dagboekaantekeningen geillustreerd met verscheidene zwartwittekeningen.
(Biblion recensie, F.J. Hellemons)


Te koop bij o.a. Bol.com prijs 17,95, echter het lijkt erop dat dit boek al eens eerder is uitgebracht, ook in de nederlandse taal, andere cover, tweedehands te koop voor een lagere prijs.

Bezoek tuin: Op de Haar, Hoevelaken

Op een mooie zaterdag in mei bezocht de Varenvereniging de tuin van John en Joyce Ramsbotham. Het echtpaar is afkomstig uit Engeland en is voor het werk naar Nederland gekomen. Ze hebben deze tuin in 1991 gevonden, na een lange zoektocht. Belangrijk zoekcriterium was: een oppervlakte van tenminste 5.000 m2.

Dat is gelukt. De tuin Op de Haar beslaat maar liefst 19.000 m2. Inmiddels zijn beide eigenaren met pensioen en ‘werken’ ze fulltime in de tuin. Ze beheren het hele stuk zelf. Alleen voor de hoge bomen komt een boomchirurg. De tuin bestaat uit verschillende deeltuinen, die we alle doorlopen. We zien onder meer vele soorten rozen, acers, magnolia's, rhododendrons en camelia’s. De cameliaverzameling is een van de grootste van Nederland. Maar hoe mooi ook, we komen ergens anders voor.

Het rabattenbos, brug over een van de sloten

 We gaan naar de laatste, heel bijzondere deeltuin: het rabattenbos. Dit deel is van oorsprong een moeras, dat honderden jaren geleden is ontgonnen door het graven van drainagesloten. Met de aarde uit de sloten werden de tussenliggende stroken opgehoogd. Zo ontstond geschikte grond voor beplanting. De sloten staan 's winters vol water en vallen droog in de zomer. Op bovenstaande foto zie je een droogstaande sloot.

Een strook is maar enkele meters breed. Hier stonden eerst bomen voor de productie van haardhout. Vanaf 1960 werd er niet meer gekapt en ontstond wildgroei. De Ramsbothams hebben dit bos weer toegankelijk gemaakt en op de stroken mooie bomenlaantjes gecreëerd. Op deze stroken en in de taluds vinden we een prachtige verzameling varens. Die gedijen hier uitstekend in de schaduwrijke, vochtige omgeving.


We zien hier ook de verscheidenheid aan kleuren van varens, zoals de tweekleurige Arachnoides simplicior variegata, de paarsige Athyrium nipponicum metallicum en verder varens in alle schakeringen groen. De Osmunda regalis is hier inheems, alle andere zijn aangeplant. De Drypoteris dilatata is de ‘huisvaren’, die komt overal op.

Wandelend over de verschillende laantjes kom je ogen tekort. Op allerlei plekken staan varens. Het is een varenwalhalla. Het lijkt bovendien of je in de natuur bent en niet in een tuin. Alleen de bamboe verwacht je hier niet. Het everzwijn met jongen past hier wel prima. Het is een van de kunstwerken van de eigenaresse.

Bij de meeste varens staat een label met de naam. En de Varenvereniging zou de Varenvereniging niet zijn, als we hier niet gedetailleerd naar zouden kijken en zelfs een paar veranderingen voorstellen. De eigenaars waarderen dit. Wij zijn tenslotte de experts. Ze hebben direct na ons bezoek ook nieuwe varenfoto's op de website geplaatst. Dus ieder kan nu de varens (nog eens) bekijken.

Oranjegekte

Heel Nederland staat op zijn kop vanwege het WK voetbal  en zondag komt  de oranjegekte tijdens de finale ongetwijfeld op een absoluut hoogtepunt. We kúnnen als varenvereniging toch niet achterblijven een bijdrage te leveren aan het oranjegevoel.

Hieronder ziet u hoe een aantal varensoorten in staat zijn  hun steentje bij te dragen.

Dryopteris erythrosora

Doodia aspera

Dryopteris decipiens

Woodwardia unigemmata

Dryopteris erytrhosora "Brilliance"

                                                              Dryopteris labordei

                                                            Blechnum brasiliense

Tuinbezoek voor varengekken

U had graag met onze laatste varenexcursie meegewild,  maar vond Chemnitz en Dresden echt te ver weg. Zaterdag 10 juli is er een mogelijkheid dichter bij huis.
De 5e excursie van dit jaar leidt naar Soest. Daar in het "midden" van Nederland, goed bereikbaar voor alle varenleden,  is er een mogelijkheid om  tuin van onze voorzitter, Harry Roskam,  te bezoeken. Een zeer gevarieerde varentuin met een groot aantal winterharde varenspecies die onder verschillende biotopen zijn samengebracht. Behalve een grote collectie winterharde tuinvarens, heeft Harry ook een aantal boomvarens in zijn bezit, welke hij door vakkundige bescherming al jaren door menig winterperiode heen heeft kunnen loodsen.

Cibotium menziesii

Bent u geinteresseerd? U kunt zich opgeven bij onze activiteitencoördinator Bert Vonk.